Panenteizm
Panenteizm dünyasında keşfedilmeye değer sonsuz yön ve ayrıntı vardır. Panenteizm, ortaya çıkışından bugünkü etkisine kadar dünya çapında milyonlarca insanın dikkatini çekti. Tarihten bilime, müzikten sanata ya da başka herhangi bir alana kadar Panenteizm her yaştan, her kültürden insanın ilgisini çekmeye devam ediyor. Bu makalede, Panenteizm'in farklı yönlerini inceleyeceğiz, birçok yönünü keşfedeceğiz ve günümüz toplumu üzerindeki etkisini analiz edeceğiz. Panenteizm, başlangıcından günümüze kadar tarihte silinmez bir iz bıraktı ve kesinlikle gelecek nesiller için de geçerliliğini koruyacak.
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Şubat 2017) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Makale serilerinden |
| Tanrı |
|---|
Panenteizm, diyalektik teizm veya kamusal tanrıcılık, panteizmde olduğu gibi Evren'in kendisinin Tanrı olduğunu, panteizmden farklı olarak da ilk devindirici olan Tanrının Evren ve tüm varlıkları özünden yarattığını ve Evren'e aşkın, Evren'in bilincinde mutlak ve değişmez bir varlık olarak egemen olduğu inancıdır.
Panteizm ile Panenteizm arasındaki fark şudur: Panteizmde her şey Tanrı'dır. Panenteizmde ise her şey Tanrı'dan sudur etmiştir; (oluşmuştur) ama Tanrı değildir, ruhun tek amacı, oluştuğu Tanrı'ya dönmektir. Bunun da yolu tek evrensel yasa olan evrimden (tekâmül) geçmektedir. Somut anlamda tanrının bütünleştiği Evren'in ve varlıkların evrim ile diyalektik olarak değiştiği ve geliştiği, gelişimini tamamladıktan sonra dönüşün yine ezelî ve ebedî olan tanrıya olacağı, bu geri dönüşte tekâmülünü tamamlayan ruhların da tanrıya kavuşacağına inanılır. Panenteizme göre tanrı hem değişmeyen (mutlak), hem de değişendir (göreli). Hem zamanın içinde, hem dışında; hem sonlu, hem de sonsuzdur. Aynı zamanda hem tikel, hem tümel; hem neden, hem sonuçtur.
Platon, Yeni Platoncular, Hallâc-ı Mansûr, Muhyiddin İbn Arabî, Mevlânâ, Bruno, Spinoza, Hegel, Whitehead ve Hartshorne'un fikirlerinden destek alır.
