Lehçe

Lehçe
język polski, polszczyzna
Bölge	Batı Avrupa
Etnisite	Lehler
Konuşan sayısı	38 - 45 milyon  (2017)
Dil ailesi	Hint-Avrupa Baltık-Slav dilleri Slav dilleri Batı Slav dilleri Lehçe
Yazı sistemi	Latin alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Polonya  Avrupa Birliği
Tanınmış azınlık dili	Çekya  Slovakya  Romanya  Ukrayna
Dil kodları
ISO 639-1	pl
ISO 639-2	pol
ISO 639-3	pol
1931'de Polonya'da Lehçe'nin konuşulma oranları.

Lehçe (język polski, polszczyzna), Polonyalıların konuştuğu dil. Polonya'nın resmî dilidir ve 39 milyonu Polonya'da olmak üzere dünyada toplam 50 milyon kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilir. Hint-Avrupa dilleri ailesinin Slav dilleri öbeğine bağlı bir dildir. Dünyada yaklaşık 44 milyon insanın ana dilinin olduğu tahmin edilmektedir (39 ile 48 milyon arasında tahminler bilimsel literatürde bulunabilir). Bu dil esas olarak Polonya sakinleri ve sözde kişilerin temsilcileri tarafından konuşulmaktadır.

Dilsel tipoloji açısından, morfoloji alanında geniş bir çekim ile çalışan çekimsel bir dildir. Lehçe vurgu genellikle sondan itibaren ikinci heceye düşer ve cümle içinde SVO (tamamlayıcı kararın konusu) hüküm sürer. Lehçe şu anda Batı Slav temsilcileri arasında en fazla kullanıcıya sahiptir ve ortak kullanım açısından ikinci Slav dilidir. Günümüzde, kötü işaretlenmiş ve kaybolan diyalektik çeşitliliğin yanı sıra standart dil iletişim pratiğinde hakimiyet ile karakterizedir. Danışma görevini yerine getiren Polonya Dil Konseyi tarafından düzenlenir. Latin alfabesi ek aksan işaretleri ile zenginleştirilmiştir.

Sınıflandırma

Lehçe, Hint-Avrupa dil ailesine ait Slav dillerinin batı şubesine aittir. Batı Slav lehçesi sürekliliğini oluşturduğu Slovakça ve Çek dili ile yakından ilgilidir. Bu dil varlıkları Ausbau tipi dillerdir, yani sınırları, sosyo-politik ve kültürel faktörler kadar dilbilimsel konulara dayandırılmamıştır. Bu etnolektler ayrı dil standartlarına sahip olduklarından ve edebi gelenekler geliştirdiklerinden ve bağımsız devletlerde resmi dillerin işlevlerini yerine getirdiklerinden, bağımsız, özerk diller olarak adlandırılırlar. Bununla birlikte, diyalektik süreklilik olgusu, dilbilimde katı diller arası sınırlar koymayı imkansız kılmaktadır. Polonya lehçeleri ile Çek-Slovak lehçeleri arasındaki ayrım, dil standardizasyonunun kapsamına karşılık gelen ulusal sınırlara dayanmaktadır.

Modern Polonya dili, öncelikle kitle eğitimi ve iletişiminin ve insanların kitlesel göçünün etkisiyle yüksek derecede homojenlik ile ayırt edilir. Polonya genelinde yaygın olan standart (ülke çapında) dilin yaygınlaşması, kırsal alanlarda bir ölçüde korunmuş olan mevcut diyalektik farklılıkların önemli ölçüde bulanıklaşmasına neden olmuştur. Buna ek olarak, normatifist eğilimler, dil farklılıklarını düzeltmeye odaklanan Polonya dilbiliminde evde bulunmaktadır. Lehçe dil alanında kullanılan Kashubian etnikolekt, kabul edilen sınıflandırma kavramlarına bağlı olarak Lehçe dilinin lehçelerine dahil edilir veya ayrı bir dil olarak kabul edilir. Dilsel bakış açısından, Polonya dilinden ayrıdır, ancak sosyo-dilbilimsel koşullar onu Lehçe lehçesi olarak algılamaktadır - çünkü sosyal olarak gelişmiş bir dil olarak çeşitli iletişim alanlarında hakimdir.

Leh alfabesi

Büyük harfler

A

Ą

B

C

Ć

D

E

Ę

F

G

H

I

J

K

L

Ł

M

N

Ń

O

Ó

P

R

S

Ś

T

U

W

Y

Z

Ź

Ż

Küçük harfler

a

ą

b

c

ć

d

e

ę

f

g

h

i

j

k

l

ł

m

n

ń

o

ó

p

r

s

ś

t

u

w

y

z

ź

ż

Lehçe metin örneği:

Język polski należy wraz z językiem czeskim, słowackim, pomorskim (którego dialekt kaszubski przez część polskich uczonych jest jeszcze często traktowany jako dialekt języka polskiego), dolnołużyckim, górnołużyckim oraz wymarłym połabskim do grupy języków zachodniosłowiańskich, stanowiących część rodziny języków indoeuropejskich. Ocenia się, że jest on językiem ojczystym około 46 milionów ludzi na świecie, w tym głównie w Polsce oraz wśród Polaków za granicą

Harflerin okunuşu:

• Ą - Fransızca "on" gibi (nazal O)
• C - TS
• Ć - Hafif bir Ç gibi (T ve Y aynı anda konuşulur gibi.)
• Ę - Fransızca "in" gibi (nazal E)
• J - Y
• Ł - İngilizce "water"ın w harfi gibi, ue (sessiz L); takribî W Tatarçada
• Ń - NY
• Ó - U
• Ś - Hafif bir Ş gibi (H ile Ş arasında bir harf.)
• W - V veya kapanış F
• Y - I'ya benzer bir harf
• Ź - Hafif bir J gibi (H ile J arasında bir harf.)
• Ż - J
• NI - NY(İ)
• ÓW - UF
• SI - Hafif Ş(İ)
• SZ - Ş
• CI - Hafif Ç(İ)
• CZ - Ç
• CH - H (Boğazda sürten H); X Azericede
• DŹ - Hafif bir C (D ve Y aynı anda konuşulur gibi.)
• DŻ - C
• DZI - Hafif C(İ)
• ZI - Hafif J(İ)

Sözcük dağarcığı

Kişi zamirleri

Tekil	Çoğul
ja - Ben	my - Biz
ty - Sen	wy - Siz
on - O (eril) ona - O (dişil) ono - O (nötr)	oni - Onlar (en az bir erkek içeren topluluk) one - Onlar (sadece kadınlardan oluşan veya insanlardan oluşmayan topluluk)

Olmak Fiili

ja jestem - Ben ...im	my jesteśmy - Biz ...iz
ty jesteś - Sen ...in	wy jesteście - Siz ...iniz
on jest - O ...dir (eril) ona jest - O ...dir (dişil) ono jest - O ...dir (nötr)	oni są - Onlar ..dirler (en az bir erkek içeren topluluk) one są - Onlar ...dirler (sadece kadınlardan oluşan veya insanlardan oluşmayan topluluk)

Sayılar

jeden - bir	dwa - iki
trzy - üç	cztery - dört
pięć - beş	sześć - altı
siedem - yedi	osiem - sekiz
dziewięć - dokuz	dziesięć - on
jedenaście - on bir	dwanaście - on iki
trzynaście - on üç	czternaście - on dört
piętnaście - on beş	szesnaście - on altı
siedemnaście - on yedi	osiemnaście - on sekiz
dziewiętnaście - on dokuz	dwadzieścia - yirmi

trzydzieści - otuz	czterdzieści - kırk
pięćdziesiąt - elli	sześćdziesiąt - altmış
siedemdziesiąt - yetmiş	osiemdziesiąt - seksen
dziewięćdziesiąt - doksan	sto - yüz
pięćset - beş yüz	tysiąc - bin
milion - bir milyon	miliard - bir milyar

Aylar

styczeń	ocak
luty	şubat
marzec	mart
kwiecień	nisan
maj	mayıs
czerwiec	haziran
lipiec	temmuz
sierpień	ağustos
wrzesień	eylül
październik	ekim
listopad	kasım
grudzień	aralık

Hayvanlar

słoń	fil
koń	at
kot	kedi
pies	köpek
krowa	inek
wilk	kurt
świnia	domuz
mucha	sinek
osa	eşekarısı
pszczoła	arı
niedźwiedź	ayı
ślimak	salyangoz
jeż	kirpi

Sık Kullanılan Fiilerin Çekimi

ja mam - benim ... var.	my mamy - bizim ... var.
ty masz - senin ... var.	wy macie - sizin ... var.
on ma - onun ... var. (eril) ona ma - onun ... var. (dişil) ono ma - onun ... var. (nötr)	oni mają - onların ... var. (en az bir erkek içeren topluluk) one mają - onların ... var. (Sadece kadınları içeren veya insanları içermeyen topluluk)

Diğer

drzewo	ağaç
kwiat	çiçek

dzień	gün
miesiąc	ay
rok	yıl

Anglia	İngiltere
Szkocja	İskoçya
Walia	Galler
Irlandia	İrlanda
Wielka Brytania	Büyük Britanya
Zjednoczone Królestwo	Birleşik Krallık
Niemcy	Almanya
Słowacja	Slovakya
Norwegia	Norveç
Rosja	Rusya
Dania	Danimarka
Wyspy Owcze	Faroe Adaları
Belgia	Belçika
Japonia	Japonya
Stany Zjednoczone Ameryki	Amerika Birleşik Devletleri
Francja	Fransa
Hiszpania	İspanya
Portugalia	Portekiz
Monako	Monako
Włochy	İtalya
Słowenia	Slovenya
Europa	Avrupa
Wenezuela	Venezuela
Turcja	Türkiye

Polska	Polonya
Polak (m) / Polka (f)	Polonyalı
polski	Lehçe

Cześć	Selam
Hejka	Merhaba
Dzień dobry	İyi günler
Hiç bedel Dzień dobry yerinde	Günaydın
Hiç bedel Dzień dobry yerinde	Tünaydın
Do widzenia	Görüşürüz (Resmî olarak)
Do zobaczenia	Görüşürüz
Do usłyszenia	Yakında görüşmek üzere
Dobry wieczór	İyi akşamlar
Dobranoc	İyi geceler
Na razie	Görüşürüz

Yönler

Lewo	Sol
Prawo	Sağ
Prosto	Düz
Na dół	Aşağı
Do góry	Yukarı
Daleko	Uzak
Długo	Uzun
Blisko	Yakın
Krótko	Kısa
Mapa	Harita
Informacja Turystyczna	Turizm Danışma Bürosu

Temel söz dağarcığı

Tak	Evet
Nie	Hayır
Dziękuję	Teşekkürler
Nie ma za co, Proszę	Önemli değil
Proszę	Lütfen
Przepraszam	Pardon, özür dilerim
Matka	Anne
Ojciec	Baba
Żona	Eş, karı
Mąż	Eş, koca
Syn	Oğlan
Córka	Kız
Przyjaciel (e), Przyjaciółka (k)	Arkadaş
Język niemiecki	Almanca
Język turecki	Türkçe
po hiszpańsku	İspanyolca
po francusku	Fransızca
po chińsku	Çince
Dobrze	İyi
Źle	Kötü
Jako tako	Şöyle böyle
Serdecznie dziękuję	Çok teşekkürler
Jak masz na imię?	Adınız nedir?
Miło mi	Tanıştığımıza memnun oldum
Jak się masz?	Nasılsınız?
Nie rozumiem	Anlamıyorum
Jak to się mówi po polsku?	Bu Lehçe nasıl söylenir?

Bazı sözcük ve cümleler

• Posta Kartı - Kartka pocztowa
• Pul - Znaczki pocztowe
• Biraz - Trochę
• Kahvaltı - Śniadanie
• Öğle yemeği - Drugie śniadanie, Obiad
• Akşam yemeği - Kolacja
• Vejetaryen - Wegetarianin
• Ekmek - Chleb
• İçecek - Napój
• Kahve - Kawa

• Çay - Herbata

• Meyve suyu - Sok

• Su - Woda

• Şarap - Wino

• Tuz - Sól

• Biber - Pieprz

• Et - Mięso

• Dana eti - Wołowina

• Domuz eti - Wieprzowina

• Balık - Ryby

• Kümes hayvanı - Drób

• Tatlı - Deser

• Dondurma - Lody

• Bu ne? - Co to jest?

• ... var mı? - Czy jest... ?

Mekânlar

• Tren - Pociąg

• Otobüs - Autobus

• Metro - Metro

• Hava limanı - Lotnisko

• Otogar - Dworzec autobusowy

• Kule - Wieża

• Köprü - Most

• Tuvalet - Toalety

• Banka - Bank

• Postane - Poczta

• Müze - Muzeum

• Polis karakolu - Posterunek policji

• Hastane - Szpital

• Eczane - Apteka

• Dükkân - Sklep

• Lokanta - Restauracja

• Okul - Szkoła

• Kilise - Kościół

• Cadde - Ulica

• Meydan - Plac

• Dağ - Góra

• Tepe - Wzgórze

• Göl - Jezioro

• Okyanus - Ocean

• Nehir - Rzeka

• Yüzme Havuzu - Basen

• ... nerede? - Gdzie jest...?

Zaman ve günler

• Gün - Dzień

• Hafta - Tydzień

• Ay - Miesiąc

• Yıl - Rok

• Pazartesi - Poniedziałek

• Salı - Wtorek

• Çarşamba - Środa

• Perşembe - Czwartek

• Cuma - Piątek

• Cumartesi - Sobota

• Pazar - Niedziela

• Bugün - Dziś; Dzisiaj

• Dün - Wczoraj
• Yarın - Jutro
• Saat kaç? - Która godzina?
• 1.45, Bir kırk beş - 1.45, Pierwsza czterdzieści pięć
• 1.45, İkiye çeyrek var - 1.45, Za kwadrans druga

Mevsimler ve Aylar

• İlkbahar - Wiosna
• Yaz - Lato
• Sonbahar - Jesień
• Kış - Zima
• Ocak - styczeń
• Şubat - luty
• Mart - marzec
• Nisan - kwiecień
• Mayıs - maj
• Haziran - czerwiec
• Temmuz - lipiec
• Ağustos - sierpień
• Eylül - wrzesień
• Ekim - październik
• Kasım - listopad
• Aralık - grudzień

Kaynakça

• Bisko, Wacław (1966). Mówimy po polsku. A beginner's course of Polish (DTBook). translated and adapted by Stanisław Kryński. Varşova: Wiedza Powszechna (pl). 
• Sadowska, Iwona (2012). Polish: A Comprehensive Grammar. Oxford; New York: Routledge. ISBN 978-0-415-47541-9. 
• Swan, Oscar E. (2002). A Grammar of Contemporary Polish. Bloomington, IN: Slavica. ISBN 0-89357-296-9. 
• Gussmann, Edmund (2007). The Phonology of Polish. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926747-7. OCLC 320907619.