Fasces
Obecnie Fasces to temat, który przykuł uwagę wielu ludzi na całym świecie. Od wpływu na społeczeństwo po konsekwencje dla kultury popularnej, Fasces okazał się tematem ciągłego zainteresowania i znaczenia. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom Fasces i temu, jak odcisnął swoje piętno na różnych obszarach współczesnego życia. Od swoich początków do obecnej ewolucji Fasces był przedmiotem debaty, analiz i refleksji. Dołącz do nas w tej wycieczce po Fasces i odkryj jego znaczenie w dzisiejszym świecie.
Fasces (w tym znaczeniu plurale tantum, od łac. fascis „wiązka”) lub rózgi liktorskie – obwiązany rzemieniem pęk rózg, czasem z zatkniętym weń toporem (wojennym) o podwójnym żelaznym ostrzu.
Fasces pierwotnie stanowiły symbol władzy każdego etruskiego króla – lukumona (lucumo), niesiony przez jego liktorów (lictores), stanowiących osobistą ochronę władcy.
Fasces w tej samej funkcji, z prawie identycznym rytuałem, zostały przejęte przez starożytnych Rzymian. Były noszone przed cesarzem i najwyższymi urzędnikami rzymskimi przez liktorów, których liczba była uzależniona od rangi i miejsca pojawienia się dostojnika. Czasami liktorzy towarzyszyli obywatelom rzymskim podczas specjalnych wydarzeń, np. pogrzebów lub kiedy dochodziło do pojednania, co miało wyrażać wdzięczność Miasta. Rzymskie fasces różniły się od etruskich tym, że topór (zatknięty w wiązkę poza pomerium lub w czasie wojny) miał tylko jedno żelazne ostrze.
W czasach nowożytnych rózgi liktorskie stały się symbolem:
- idei republikańskiej; w tym charakterze znajdują się w godle Francji i innych państw;
- przed 1914 ruchów lewicowych i włoskich rewolucjonistów;
- ruchu faszystowskiego (nazwa faszyzm pochodzi od wł. fasci) i narodowosocjalistycznego;
- wszechwładzy i siły państwa; w tym charakterze wykorzystywany m.in. powszechnie w faszystowskich Włoszech i nazistowskich Niemczech oraz okazjonalnie w sanacyjnej Polsce (np. zachowane do dziś liczne rzymskie fasces na elewacji gmachu Sejmu Śląskiego i Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, podkreślające supremację Rzeczypospolitej Polskiej nad autonomicznym Śląskiem). W latach 1824–1826, z inicjatywy Stanisława Staszica i według projektu S. Stompfa, wzniesiono na wzgórzu Zamku królewskiego w Lublinie nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczoną na więzienie Królestwa Kongresowego, z fasces etruskimi na dwóch wieżach wjazdowych oraz na zwieńczeniu Baszty.
Przypisy
- ↑ a b M. Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu. PWN, Warszawa 1988, s. 19–20.
- ↑ V. Bukowska-Wilk, „Osobliwe filtry są...“, „Studia Norwidiana”, 24–25, 2006–2007, s. 193, przypis nr 2.
- ↑ a b M. Marszał, Faszyzm i jego oblicza, Varia doctrinalia, red. Ł. Machaj, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2012, s. 26.
- ↑ R. Paxton, Anatomia faszyzmu, Poznań 2005, s. 2 .
- ↑ ŚCDK: Architektura narodowa w formie i treści. Gmach Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach. .
Bibliografia
- O. Jurewicz, L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, PWN, Warszawa 1968, s. 343, 367.