1868

1868 (MDCCCLXVIII) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne goonsdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

• 1 jannewarie - De sjpoarlien tösje Utrech Centraal - Boxtel wirt in gebruuk genómme.
• 3 jannewarie - In Japan vundj de Meiji-restauratie plaatsj. 't shogunaat wirt beëindig, de keizer kump weer aan de mach, en ein periode van vernujing wirt ingeluujd.
• 8 jannewarie - De shogun van Japan verklaort de restauratie van de keizer illegaal en begint ein militaire campagne taenge Kyoto. Dit is 't begin van de Boshin-aorlog.
• 27 fibberwarie - De Britse minister van bènnelandjse zake Benjamin Disraeli volg Lord Derby op es premier.
• 4 juni - Beëdiging van 't Kabinèt Van Bosse-Fock.
• 9 juli - Goodköring van 't Veërtieënde amendemènt van de gróndjwet van de Verenigde Sjtate. Dit verplich de aangesjlaote sjtate óm hun inweunersj gelieke besjerming door de wèt te beje. Jederein gebaore op Amerikaans gróndjgebeed krit 't sjtaatsburgersjap.
• 22 juli - De Nederlandse bisjoppe publicere ein herderlik sjrieve euver 't óngerwies. Zie sjtèlle dat 't aopebaar óngerwies "met den dag voor de Katholieke jeugd meer en meer onbruikbaar, uiterst gevaarlijk dreigt te worden.' Zie drage de geistelikheid op óm in hun parochies al 't meugelikke te doon óm tot de oprichting van eige sjoale te kómme.
• 1 oktober - Begin van de regering van keuning Chulangkorn van Siam.
• 16 oktober - Oprichting van de troepemach in Suriname en de troepemach op Curaçao.
• 27 november - Ein legereinheid van de USA rich ein bloodbad aan ónger 't Cheyennevolk van Chief Black Kattle, dat zich op 't door de euverheid aangeweze terrein bevonj. Leje van de Chayenne zouwe inwonersj van Kansas höbbe aangevalle.
• 3 december - William Ewart Gladstone wirt eësjte minister van 't Verenigd Keuninkriek. De Liberale höbbe de verkezinge gewónne op 't thema Ierlandj.

zónger datum

• In 't Mechanics Institute in Manchester wirt 't eësjte Trade Unions Congress gehawwe.
• Definitieve naamgaeving in de nuje Haarlemmermeërpolder: Kruisdorp wirt Hoofddorp en Venneperdorp wirt Nieuw-Vennep.

Gebore

• 6 jannewarie - Vittorio Monti, Italiaanse componis (gesjtórve 1922)
• 9 jannewarie - Søren Sørensen, Deense sjeikundige (gesjtórve 1939)
• 18 jannewarie - Pim Kiderlen, Nederlandse fitserenner (gesjtórve 1931)
• 22 fibberwarie - Henri Polak, Nederlandse vakbóndjsbesjtuurder en politicus (gesjtórve 1943)
• 1 mieërt - Sophie Chotek, vrouw van Aartshertog Frans Ferdinand (gesjtórve 1914)
• 22 mieërt - Robert Millikan, Amerikaanse natuurkundige en Nobelprieswinnaer (gesjtórve 1953)
• 2 april - Eduard Jacobs, Nederlandse cabaretier (gesjtórve 1914)
• 5 april - Ketty Gilsoul-Hoppe, Belzje kunstenaer (gesjtórve 1939)
• 8 april - Werner von Bolton, Duutsje sjeikundige en gróndjsjtoffeweitesjapper (gesjtórve 1912)
• 10 april - George Arliss, Britse acteur (gesjtórve 1946)
• 18 april - Gerrit Jacob Boekenoogen, Nederlandse taalkundige (gesjtórve 1930)
• 6 mei - Tsaar Nicolaas II, de lètste tsaar van Ruslandj en de lètste heërsjer van de Romanov dynastie (gesjtórve 1918)
• 21 mei - Dina Sanson, eësjte vrouwelikke Nederlandse peliesiebeambte (gesjtórve 1929)
• 7 juni - Charles Rennie Mackintosh, Sjotse architec en kunstenaer (gesjtórve 1928)
• 7 juni - John Sealy Townsend, Ierse natuurkundige (gesjtórve 1957)
• 26 juni - Jacqueline E. van der Waals, Nederlandse dichteres (gesjtórve 1922)
• 29 juni - George Hale, Amerikaanse astronoom (gesjtórve 1938)
• 4 juli - Henrietta Leavitt, Amerikaanse astronoom (gesjtórve 1921)
• 2 augustus - Constantijn I van Griekelandj, keuning van Griekelandj (1913-1917 / 1920-1922) (gesjtórve 1923)
• 6 augustus - Armand Thiéry, Belzje preester, theoloog en psycholoog (gesjtórve 1955)
• 14 augustus - Aart Jacob Marcusse, hoofcommissaris van Amsterdam (gesjtórve 1933)
• 15 augustus - Hendrik van der Vegte, Nederlandse politicus en minister (gesjtórve 1933)
• 22 augustus - Willis Rodney Whitney, Amerikaanse sjeikundige (gesjtórve 1958)
• 1 september - Aaltje Noordewier-Reddingius, klassieke zangeres (gesjtórve 1949)
• 4 september - Herman Robbers, Nederlandse sjriever (gesjtórve 1937)
• 6 september - Heinrich Häberlin, Zjwitserse politicus (gesjtórve 1947)
• 28 oktober - James Connolly, Amerikaanse atleet (gesjtórve 1957)
• 9 november - Marie Dressler, Canadese actrice (gesjtórve 1934)
• 11 november - Édouard Vuillard, Franse kunssjilder (gesjtórve 1940)
• 19 november - Gustave-Auguste Ferrié, Franse legerkapitein en radiopioneer (gesjtórve 1932)
• 24 november - Scott Joplin, Amerikaanse pianis en ragtime-componis (gesjtórve 1917)
• 4 december - Richard Roland Holst, Nederlandse beeldend kunstenaer (gesjtórve 1938)
• 28 december - Pieter Droogleever Fortuyn, Nederlandse politicus (gesjtórve 1938)

exacte datum onbekend

• Josephina Bakhita, Soedanese/Italiaanse zuster en heilige (gesjtórve 1947)

Gesjtórve

• 3 jannewarie - Moritz Hauptmann (75), Duutsje componis
• 24 april - Maria Eufrasia Pelletier (71), Franse geistelikke en ordesjtichteres
• 20 mei - Gerardus Henri Betz (51), Nederlandse politicus
• 22 mei - Julius Plücker (66), Duutsje wis- en natuurkundige
• 1 juni - James Buchanan (77), vieftieënde president van de Verenigde Sjtate
• 14 juni - Claude Pouillet (77), Franse natuurkundige
• 13 november - Gioacchino Rossini (76), Italiaanse componis
• 6 december - August Schleicher (47), Duutsje taalkónjige
• 24 december - Samuel Johannes van den Bergh (52), Nederlandse drogis en dichter

Meziek

• Max Bruch componeert zien Vioolconcert nr 1, Opus 26

Beeldende Kuns

• 
  Gezich op Tbilisi (1868) Ivan Aivazovski
• 
  Der Trinker (1868) Albert Anker, Kunsmuseum Bern

Boewkuns

• 
  St. Bavokerk, Oud Ade Herman Jan van den Brink

In de categorie 1868 van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje