Karnataka

Karnataka

ಕರ್ನಾಟಕ

stan
Shola Grasslands i lasy w Parku Narodowym Kudremukh, w Ghatach Zachodnich
Herb
Państwo	Indie
Siedziba	Bengaluru
Kod ISO 3166-2	IN-KA
Gubernator	Hansraj Bhardwaj
Premier	D.V. Sadananda Gowda
Powierzchnia	191 791 km²
Populacja (2011) • liczba ludności	61 130 704
• gęstość	318,7 os./km²
Języki urzędowe	kannada
Położenie na mapie Indii
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Karnataka (hindi कर्नाटक, trb.: Karnataka, trl.: Karnāṭaka; kannada ಕರ್ನಾಟಕ; ang. Karnataka) – stan leżący na południu Indii, przed rokiem 1973 nosił nazwę Mysore po tym, jak powstał z wcześniej istniejącego na jego obszarze królestwa o tej samej nazwie w 1950 r.

Pochodzenie nazwy

Źródłem nazwy Karnataka (podobnie jak obowiązującego w niej języka kannada) są prawdopodobnie drawidyjskie słowa ka (czarny) i natu (kraj). Wiąże się to z czernią ziemi na wyżynie Dekanu.

Nazwa ta początkowo obejmowała mówiący językiem kannada rejon południowo-zachodniego Dekanu. Czas brytyjskiej kolonizacji poszerzył nazwę, obejmując nią także leżącą na południu równinę między Wschodnimi Ghatami i Wybrzeżem Koromandelskim, a więc tereny obecnie wchodzące w skład stanu Tamilnadu. Utworzony w 1956 roku kannadajęzyczny stan Mysore, w 1973 roku odzyskał pierwotną nazwę Karnataka.

Geografia

Karnataka sąsiaduje na zachodzie z Morzem Arabskim, z Goa na północnym zachodzie, z Maharashtrą na północy, z Andhra Pradesh na wschodzie, z Tamilnadu na wschodzie i południowym wschodzie i z Keralą na południowym zachodzie.

Karnatakę można podzielić na 3 części: równina wybrzeża (320 km długości, 48 do 64 km szerokości), Ghaty Zachodnie (osiągające wysokość do 1923 m) i płaskowyż Dekanu zajmujący największa część stanu. Z niego też biorą początek największe rzeki stanu: Kaveri, Kryszna i Tungabhadra.

Najwyższe wodospady w Karnatace - najwyższy w Indiach Kunchikal Falls na rzece Varahi, Meenmutty Falls, Meenmutty Falls, Barkana Falls na rzece Sita, Wodospad Dźog na Sharavathi, Soochipara Falls, Hebbe Falls. Te siedem wodospadów należy do dwudziestu najwyższych w Indiach.

Szczyty w Ghatach Zachodnich - Kemmangundi, Tadiandamol, Mullayanagiri, Baba Budangiri, Kudremukh, Pushpagiri, Kumara Parvatha.

Gospodarka

Karnataka jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych stanów indyjskich (przy czym należy zauważyć szybki rozwój takich gałęzi przemysłu jak teleinformatyka i biotechnologia, to tutaj wytwarza się 35% całego oprogramowania w Indiach, a sam stan jest nazywany Doliną Krzemową). 90% produkcji złota w Indiach pochodzi z Karnataki. Wydobywa się tu także mangan. Uprawia się kawę, produkuje jedwab oraz wyroby z drzewa sandałowego.

W 2016 stan podpisał list intencyjny o współpracy gospodarczej z Wielkopolską.

Podział administracyjny

Stan Karnataka dzieli się na następujące okręgi:

Największe miasta Karnataki

W 2006 roku rząd Karnataki zdecydował o zmianie angielskich nazw 13 miast na nazwy w języku kannada. Rząd Indii nie wyraził na to jeszcze zgody. Nowe nazwy podano w nawiasie. Dane z 2001 roku.

Demografia

• kannada – 66,3%
• urdu – 10,5
• telugu – 7,0%
• marathi – 3,6%
• tamilski – 3,6%
• tulu – 2,8%
• hindi – 2,6%
• konkani – 1,5%
• malajalam – 1,3%
• inne języki – 0,8%

Zgodnie z danymi statystycznymi (z 2001), na 52 mln 850.562 ludności 26 mln 898.918 (50,89%) jest płci męskiej, a 25 mln 951.644 (49,11%) żeńskiej, na 1000 osób płci męskiej przypada 964 żeńskiej.

Na km² przypada 275,6 osób, 33,98% mieszka w miastach.

83% to wyznawcy hinduizmu, 11% islamu, 4% to chrześcijanie, 0,78% - dżiniści, 0,73% - buddyści

Edukacja

Wskaźnik alfabetyzacji: 66,6% - 76,1% dla mężczyzn i 56,9% dla kobiet (wyższy od przeciętnego dla Indii - 61,3% w 2001). W Karnatace znajduje się 16 wyższych uczelni. Najstarsza z nich to założony w 1916 roku Uniwersytet w Mysore. Trzy inne w stolicy Bengaluru - Bangalore University, University of Agricultural Sciences i Indian Institute of Science.

Godne uwagi w Karnatace

• Pochodzące z XIV wieku ruiny miasta Hampi, znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

• W Mysore, kiedyś stolicy południowych Indii obejmujących obok Karnataki, Tamilnadu i część Kerali, dawnej stolicy stanu znajduje się kompleks pałaców maharadży, które, mimo że nie są zabytkami starej daty, przyciągają turystów z Indii. Nad miastem góruje święta góra ze świątynią Chamundeshwari. Niedaleko - Srirangapatna - centrum religijne i kulturalne z godnymi obejrzenia świątyniami, meczetami, pałacami, twierdzą.
• Dżinijska świątynia z ogromnym posągiem Bahubali (Gommateshvara) z X wieku w Shravanabelagola. Ponadto inne centra dżinistów - Moodabidri i Karkala
• Stolica Bengaluru, zwana Doliną Krzemową Indii, słynie jako centrum przemysłu komputerowego. Znana też jest jako miasto ogrodów, dysponuje zbudowanym przez radżę kopią angielskiego zamku w Windsorze
• Miejsca tybetańskich uchodźców (powstałe w 60. latach XX wieku) dysponujące świątyniami, jakie można spotkać tylko w północnych Indiach i Tybecie
• Byłe stolice królestw rządzących północno-zachodnim Dekanem dynastii Chalukya (550-757 i ok. 973-1190) Badami, Aihole i Pattadakal
• Belur i Halebidu - byłe stolice dynastii Hojsala rządzącej Karnataką w X-XIV wieku
• Wspaniałe muzułmańskie budowle w miastach na północy stanu (Bijapur, Bidar i Gulbarga)
• 5 parków narodowych i największy wodospad Indii Kunchikal Falls na rzece Varahi i Wodospad Dźog na Sharavathi. Wodospady Park Narodowy Kudremukh należą do 1001 cudów natury świata. Wśród nich najpopularniejsze są wodospady: Shivanasamudra Falls, Abbey Falls, Magod Falls, Unchalli Falls, Gokak Falls w Belgaum.
• Miejsca pielgrzymek hindusów z całych Indii - świątynie poświęcona Krysznie Udupi Sri Krishna Matha, Marikamba w Sirsi, Sri Manjunatha w Dharmasthala, Sri Subramanya w Kukke i Sharadamba w Shringeri
• Święte miejsca lingajatów, przywiązanych do kultu Śiwy pod postacią lingi znajdują się w Kudalasangama i Basavana Bagewadi
• Sławne plaże Karnataki znajdują się m.in. w Murudeshwara, Gokarna i Karwar.

Osobistości Karnataki

• Kuvempu (1904 - 1994) - największy pisarz i poeta języka kannada w XX wieku
• Anil Kumble (ur. 1970 w Bengaluru) - sławny indyjski krykiecista, kapitan drużyny narodowej
• Atul Kulkarni - znany aktor indyjski ur. w Bengaluru (Hey Ram, Chandni Bar, Rang De Basanti)
• Rama Raghoba Rane, ur. w 1918 roku w Karwar, bohater wojny z Pakistanem (1947-48)

Galeria zdjęć

• 
  wodospad Dźog na rzece Sharavathi
• 
  Vidhana Soudha - siedziba władzy stanu w Bengaluru
• 
  artysta Jakszagana
• 
  świątynia Keshava w Somanathapura koło Mysore
• 
  mauzoleum Mohammeda Adila Shaha, Gol Gumbaz z XVII wieku w Bijapur
• 
  wodospad Abbey
• 
  Magod Falls
• 
  Gokak Falls w Belgaum
• 
  Wodospady Siwasamudram na rzece Kaweri
• 
  wodospad Unchalli
• 
  Anil Kumble - sławny indyjski krykiecista, kapitan drużyny narodowej, ur. w Bengaluru
• 
  rzeka Kaweri
• 
  Talakaweri, źródło rzeki Kaweri
• 
  rzeka Kaweri w Srirangapatna koło Mysore
• 
  palmy kokosowe na plaży w Karwar
• 
  byk Nandi w Halebidu
• 
  Wisznu z Halebidu
• 
  Rama z Halebidu
• 
  Ganeśz Halebidu
• 
  świątynia Hoysaleshvara w Halebidu
• 
  Belur
• 
  Belur, ornament świątyni
• 
  zbiornik wodny w mieście dżinistów Shravanabelagola

Przypisy